آجر(به فارسی افغانستان:زاو) یا آجور یا آگور. واژه ای است یونانی و به خشت هایی می گفتند که احکام یا فرامین دولتی بر روی آن نوشته ( حک ) می شد و به وسیله پختن این خشت ها نوشته ها را بر روی آن پایدار می کردند. آجر همچنین به عنوان یکی از مصالح ساختمانی از دیرباز مورد استفاده بوده است. مصرف آجر به عنوان مصالح ساختمانی در ایران سابقه باستانی دارد. از بناهای باستانی مشهور که در ساخت آن از آجر استفاده شده است می توان به طاق کسری اشاره کرد. بطور کلی استفاده از آجر در طول تاریخ ایران بسیار گسترده بوده و بناهای بیشماری اعم از آتشکده، مسجد، ساختمان های مسکونی و ... با آجر ساخته شده اند.

در حال حاضر با توجه به بالا رفتن تراکم جمعیت و ساخت بناهای چندین طبقه استفاده از آجر محدود گشته و صرفا برای نماسازی یا قسمت های داخلی ساختمان بطور نمایان به کار می رود.

ویژگی ها و الزامات کاربردی

آجرهای رسی، شیلی و شیستی باید ویژگی های زیر را داشته باشند:

• کاملا پخته، یکنواخت و سخت بوده مقاوت فشاری، جذب آب و سایر مشخصات آنها بر حسب نوع آن باید مطابق با استانداردهای ملی ایران شماره 7 باشد.
• وزن ویژه آجر مورد مصرف در اجزای باربر نباید از 1.7 و وزن فضایی آن از 1.3 گرم بر سانتی متر مکعب کمتر باشد.
• مصرف آجرهای کهنه در صورتی که مطابق با مشخصات آجر نو بوده و کاملا تمیز شده باشد مانعی ندارد ولی بهتر است به همراه آجرهای نو و در پشت کار از آن استفاده شود.
• مصرف آجرهای ترک دار، کج و معوج گود و برجسته که انحنای گودی و برجستگی آنها از 5 میلی متر تجاوز نکند مشروط به اینکه تعداد آنها از 20 درصد کل آجرها بیشتر نشود مانعی ندارد.
• آجرهای ماسه آهکی بایستی ظاهری تمیز و یکنواخت عاری از ترک و مواد خارجی باشد. حداقل مقاوت فشار آنها 7.5 مگاپاسکال باشد.
• باید حداقل 15 روز یخ زدن و آب شدن را تحمل کنند و پس از آزمایش یخبندان کاهش نسبی مقاومت فشاری آنها کمتر از 20 درصد باشد. جذب آب آجر ماسه آهکی باید بین 8 تا 20 درصد وزن آن باشد.

تست کارگاهی

• دو آجر را به صورت انتخابی به هم بزنیم اگر صدای زنگ داد یعنی پخته است در غیر این صورت آجر خام است و مورد تایید نیست.
• ابعاد چند آجر را به صورت انتخابی اندازه می گیریم نباید اختلاف داشته باشند.
• مقداری از یک آجر به صورت انتخابی را در یک ظرف آب می گذاریم تا حداقل 24 ساعت از آن بگذرد اگر خاک آجر دارای نمک باشد بصورت شوره از آجر بیرون می زند. این شوره هنگام اجرای گچ و خاک خود را بصورت لکه های زرد رنگ یا شوره نشان می دهد و باعث خرابی سطح گچ کاری می شود. اگر در خاک آجر دانه های آهکی باشد هنگام برخورد با آب تا 2.3 حجم اولیه افزایش حجم داده و باعث ترکیدگی در سطح آجر می شود (آلوئک) این موضوع پس از اجرای گچ کاری روی آن باعث ترک خوردگی در سطح گچ کاری می شود. بنابراین مورد تایید نیست.

برگرفته از کتاب "اصول سرپرستی کارگاه با روش اجرایی"  نویسنده: مهندس محمد خندق آبادی