نادر اردلان-1318- تهران
نادر اردلان در سال 1318 خورشیدی در تهران چشم به جهان گشود.وی در سن 7سالگی به همراه خانواده اش به آمریکا مهاجرت نمود. ایشان در سال1340 خورشیدی از انستیتوی تکنولوژی پیتسبورگ پنسیلوانیا به دریافت لیسانس معماری نائل آمد و بعد از آن در سال 1341 خورشیدی (1962م) از دانشگاه هاروارد فوق لیسانس گرفت. او بین سالهای 1343 و 1345 خورشیدی در شرکت ملی نفت ایران در مسجد سلیمان مسئول معماری و مدتی هم در شرکت معماری عبدالعزیز فرمانفرمائیان و همکاران به عنوان طراح ارشد مشغول به کار بود، و به مدت 5 سال از سال 1346 تا 1351 خورشیدی در دانشکده ی هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تدریس معماری مشغول بود. او در کارنامه ی نظری خود چندین مقاله و کتاب ارزشمند با عنوان حس وحدت: سنت عرفانی در معماری ایران چاپ دانشگاه شیکاگو به سال 1352 خورشیدی (1973م) را دارد. تهيه لايحه حقوقى زيست بوم به همراه كسانى چون خوزه لويى سرت، موشه سفتى، جرج كانديس و …سرپرست شهرسازى در شهر نوران كه توسط شركت بين المللى ماندلا طراحى شده بود. . او همچنین یکی از اعضای بنیانگذار جایزه ی معماری آقاخان بود.
نادر اردلان در چندین پروژه ی تخصصی از جمله طرح جامع بندر شاهپور (امام فعلی)، طرح جامع دانشگاه بوعلی سینای همدان و برنامه ریزی طرح استادیوم و مرکز آموزشی مجموعه ی آزادی تهران شرکت داشته است، و از جمله طرح های معماری او نیز می توان از سیتیزن بانک در پراویدنس رد آیلند (Citizens Bank- Providenc, Rhode Island) ؛ اداره ی مرکزی شرکت ملی نفت ابوظبی؛ ساختمان مرکزی بانک شهروندان در آمریکا، مرکز مطالعات مدیریت دانشگاه هاروارد (دانشگاه امام صادق فعلی) در تهران با همکاری یحیی فیوضی (طراحی و ساخت بین سال های 1349 و 1351 خورشیدی)؛ ساختمان اداره ی مرکزی گروه صنعتی بهشهر (وزارت آموزش و پرورش فعلی) در تهران با همکاری هوشنگ جاهد (طراحی و ساخت بین سال های 1349 و 1352 خورشیدی)؛ و مرکز موسیقی ایران (پروژه) نام برد .
عمده ی شهرت و محبوبیت اولیه ی نادر اردلان بیشتر به خاطر طرح مباحث نظری در مورد معماری سنتی ایرانی است، با این فرض که او خود را اساساً تئوریسین نمی داند. مبانی فکری او تحت تأثیر افرادی نظیر یان مکهارگ (Ian McHrg)، لویی کان و با نقش پررنگ سید حسین نصر صورت گرفت. او از یان مکهارگ گرایش به طبیعت و اکولوژی را آموخت، لویی کان آموزه های او را به سمت تاریخ گرایی و روح معنوی و فرهنگی و اندیشه های سیدحسین نصر او را به عرفان و معنویت اسلامی سوق داد. لذا فلسفه ی طراحی و معماری اردلان را می توان امتزاجی از طبیعت و فرهنگ در طراحی نام گذاری کرد. او معتقد است که طرح خوب در تطبیق اکولوژیکی با محیط و ارتباط فرهنگی با مردم، قوانین و تشریفات آنها و نظام های اعتقادی شان ریشه دارد. او بر این عقیده است که مطالعه ی اکولوژی، تا حد زیادی با اهمیت فوق العاده ی ظهور یک حس آگاهی که اصل «گایا» نامیده می شود، سر و کار دارد. برای او جنبه های فرهنگی طراحی، بسیار روحانی و قیاس ناپذیرند و یکی از عوامل تأثیرگذار آن را آشنایی و همکاری با لویی کان می داند، او در این باره می گوید: تفکرات او (لویی کان) درباره «اعتدال» و «غیراعتدال» خصوصاً تا زمانی که به کارش در ایالات متحده و هند و بنگلادش مربوط بود، اثر شدید و مهمی در تفکر طراحی من داشت. آن تأثیر «غیراعتدال» بود که من به ویژه آن را در فرهنگ ایران و طی مطالعه ی اجمالی موسیقی، صنایع، ادبیات، شعر، طراحی باغ و در نهایت معماری سنتی ایران کشف کردم.
وی معنقد است شناخت نیروهای مادی مانند اقلیم، عملکرد، برنامه، انطباق محیطی، انطباق و ارتباط فرهنگی، تکنولوژی و نوآوری. برخی از این عوامل را می توان به طور دقیق محسابه و برآورد کرد. برای نوآوری تکنولوژی علم مهندسی و ساخت و ساز را باید کامل شناخت و بر آن تسلط داشت. سنت برای اردلان بدون پیشرفت و تغییر معنی ندارد. او در این باره چنین می گوید:
اگر به تاریخ معماری رجوع کنید، در می یابید که همیشه نوآوری، با انقلابی در زمینه تکنولوژی همراه بوده است. بر بحث استفاده از مصالح سنتی نباید اصرار ورزید، بلکه کمال در استفاده از امکانات روز توأم با احترام به فرهنگ، طبیعت و هنر، ترکیب و ساخت مدنظر است که البته اصلاً کار آسانی نیست.
نباید به علت احترام به فرهنگ، محیط، تاریخ و سنت خودمان را محدود به استفاده صرف از آجر کنیم. این مورد، برداشتی غلط از دنیای امروز است. هر یک از مصالح چنانچه خوب عمل آیند، می توانند غنا و هویت والای خود را داشته باشند ولی با پشتوانه اندیشه و ذوق و هنر.

نمونه ای از کارهای استاد نادر اردلان

 1.مرکز مطالعات مديريت ايران:
یکی از موفق ترین کارهای اردلان، طراحی و اجرای مرکز مطالعات مدیریت دانشگاه هاروارد (دانشگاه امام صادق فعلی) است به عبارت دیگر می توان معماری این مدرسه را نمونه ی بارزی از مفاهیمی دانست که اردلان در کتاب حس وحدت به دنبال تبیین آنها بوده است. ساختمان مدرسه ی عالی مدیریت در سایتی به مساحت 22400 مترمربع و در زیربنایی به مساحت 7000 مترمربع، بین سال های 1349 و 1351 خورشیدی طراحی و ساخته شد. بعد از انقلاب، عنوان این مدرسه به دانشگاه امام صادق (ع) تغییر یافت.
پلان وتشکيلات اين ساختمان شبيه مدارس و يا اکادميهاي سنتي ايران است ، کتابخانه درست در مرکز باغ واقع شده است و ساير قسمتها يعني مراکز اداري سرويس و قسمتهاي مسکوني در اطراف اين باغ قرار گرفته، اين مرکز در سه مرحله به مورد اجرا درآمده است، اين مجموعه از آجر و بتون ساخته شده که يک مجموعه هماهنگ از تکنيک سنتي مدرن مي باشد.
در سال های بعد از انقلاب ملحقاتی همچون خوابگاه ها و مسجد به طرح اولیه اضافه شد و عملیاتی از قبیل اضافه شدن بخش هایی به ساختمان مدرس ها، اضافه شدن زیرزمینی به عنوان سالن قرائت به کتابخانه و به دنبال آن برچیده شدن آبنمای سکوی میانی، و تغییراتی در سالن غذاخوری و حجرات دانشجویان انجام گرفت، که در کل باعث اغتشاش در طراحی سایت و ناهماهنگی اجزای اصلی آن شده است. ساختمان مدرسه در بستری سبز برفراز تپه ای بنا شده است. بستر طرح، مستطیلی به ابعاد  170×110  متر است. فضاهای بسته که بر گرداگرد زمین استقرار یافته اند عموماً کم ارتفاع و یک طبقه اند، و باغی به ابعاد 80×130 متر را بیان می گیرند. حجم ورودی به شکل بنایی دو طبقه در شرق بستر طرح ساخته شده است. در میانه ی باغ، ساختمان کتابخانه- بنایی سه طبقه با قاعده ی هشت و نیم هشت از فراز سکویی به هر سوی باغ می نگرد. حجره های دانشجویان اضلاع شمالی و جنوبی باغ را اشغال کرده اند که در دل دیواری قطور پنهان می باشند و جداره های باغ را می سازند. ساختمان مدرس ها در جبهه ی مقابل ساختمان ورودی و در ترازی پایین تر نسبت به آن واقع شده است.

مخاطب با عبور از دروازه ی ورودی، خود را در یک باغ کوچک می یابد، کشیدگی این باغ  بر محور شرقی- غربی است. سه عنصر مهم طرح بر محور مذکور نشسته اند: حجم ورودی در شرق آن، ساختمان کتابخانه در میانه، و بنای مدرس ها در آخرین نقطه ای غربی آن، کتابخانه از سوی دیگر بر محور شمالی- جنوبی مدرسه واقع شده است که با ساختمان غذاخوری، در انتهای شمالی آن در ارتباط است. در جنوبی ترین نقطه ی این محور نیز در کوچکی به بیرون باز شده است.

طرح مدرسه، یکی از دغدغه های اصلی اردلان را یادآوری می کند. او هندسه را یکی از وجوه معماری در بعد جهانی می داند و می گوید: «...هندسه به ما امکان رشد را از مکانی به مکانی دیگر می دهد و شناخت هندسه، خود هنری است که در قلب انسان شکوفا می شود». از طرفی، طرح مدرسه یادآور الگوی باغ ایرانی و هندسه ی میدان نقش جهان است. پلان و سازماندهی فضایی طرح شبیه مدرسه یادآور الگوی باغ ایرانی و هندسه ی میدان نقش جهان است.

پلان و سازماندهی فضایی طرح شبیه مدارس سنتی ایرانی است. کتابخانه درست در مرکز حیاط قرار دارد و سایر قسمت ها یعنی مراکز اداری، سرویس های خدماتی و فضاهای در نظر گرفته شده برای دانشجویان در اطراف این حیاط مرکزی، که به صورت باغ ایرانی و هندسه ی میدان نقش جهان است. پلان و سازماندهی فضایی طرح شبیه مدارس سنتی ایرانی است. کتابخانه درست در مرکز حیاط قرار دارد و سایرقسمت ها یعنی مراکز اداری، سرویس های خدماتی و فضاهای در نظر گرفته شده برای دانشجویان در اطراف این حیاط مرکزی، که به صورت باغ ایرانی طراحی شده، قرار گرفته اند .

لذا مهم ترین ویژگی این طرح استفاده ی توأمان از الگوهای متفاوت طراحی و انتظام فضایی است، طرح مدرسه همواره در میان دو الگوی ساختمانی بر گرد حیاط مرکزی و باغ ایرانی، و سه انتظام فضایی چهار ایوانی، دو ایوانی و تک ایوانی و کوشک در نوسان است. توجه ه این نکته ضروری است که تمهیدات به کار رفته در طرح مجموعه بیش از ترکیب و درهم آمیختن این الگوهای سنتی متوجه در کنار هم نشاندن آنها بوده است، گویی ایجاد این خصایل چندگانه را باید از نیات اولیه و اصلی طراح برشمرد.

ورودی مجموعه، شاخص تر از حجم های دیگر طرح است، و با هیبت دروازه مانند، ایوانی است رو به بیرون که از اطراف و از مسافت دور دیده می شود. ساختمان ورودی بنایی متقارن است و پشت و رویی مشابه دارد. احجام راه پله در دو منتهی الیه چپ و راست ساختمان، با قاعده ی هشت ضلعی و بدون هیچ روزنه ای، اختتامی برای بنا فراهم می آورند و ساختمان را تمام شده و بارومانند جلوه می دهند. این ساختمان علاوه بر فضای ورودی که در میانه واقع شده است، بخش اداری- در طبقه ی همکف- و اتاق های اعضای هیئت علمی- در طبقه ی فوقانی- را نیز در بازوهای طرفین خود جای می دهد. حجره ها با انسجام خاصی به دور حیاط کوچکی طراحی شده اند. به بیان دیگر، حجره ها مستقیماً با محوطه ی اصلی مربوط نیستند، بلکه حیاط های کوچک را واسطه ی این ارتباط قرار می دهند. ورود به حجره ها، همانند محیط های سنتی مستقیماً از حیاط کوچک شش گوش صورت می پذیرد، و اگرچه میان اتاق نشیمن و اتاق های دو جانب آن نیز فضای ربطی وجود دارد، اما چنین به نظر می رسد که طراح مایل نیست از فضای نشیمن به عنوان معبری برای رسیدن به دو اتاق همجوار استفاده شود.

بنای مدرس ها در پشت کتابخانه، در دورترین نقطه نسبت به ورودی مجموعه استقرار یافته است. انتظام فضاهای اصلی مدرس ها در طرفین یک هال ورودی ، طرح بعضی از مدارس سنتی ایرانی است. طرح این بخش، از سه حجم با قاعده ی هشت ضلعی ، دو حجم با قاعده ی مربع، و دو حجم با قاعده ی نیم مربع تشکیل شده است. مدرس ها دیوارهای بسته، سازه ی نمایان و هندسی، و بالاخره نورپردازی سقفی دارند. طرح کتابخانه در برش افقی به شکل چلیپا استف که نسبت به محور اصلی باغ به اندازه ی چهل و پنج درجه چرخیده است، چرخشی که از منظر بیرونی بنا چندان به چشم نمی آید. با آنکه کتابخانه ساختمانی دو طبقه است اما نمود بیرونی آن به صورت بنایی با یک طبقه بلند است. ستون های بتنی رفیع و بدون انقطاع نمای خارجی، دیوارهای یکپارچه ی آجری و پنجره های کرکره ای تقریباً سرتاسری در احجام چهارگوشه، و سطوح یکدست شیشه ای در میانه ی نماهای کتابخانه، همگی تمهیداتی هستند که برای این منظور اندیشیده شده اند. این مرکز در سه مرحله به اجرا درآمد.

در مرحله ی اول ساختمان کتابخانه و واحدها مسکونی، در مرحله ی دوم ساختمان های ورزشی و هشت واحد مسکونی دیگر و بالاخره مرکز تحقیقات، محل اقامت معلمان و مراکز تفریحی در مرحله ی سوم ساخته شدند(جهت یافتن اطلاعات بیشتر رک، مهندسین مشاور نقش، 1381). عنصر غالب طرح های بعدی اردلان، همچون مرکز موسیقی ایران، ساختمان اداره ی مرکزی گروه صنعتی بهشهر و دانشگاه بوعلی سینا در همدان، گرایش تعقلی به معماری ایرانی است و عنصر بارزتر آن را می توان هندسه نامید. در پروژه ی مرکز موسیقی ایران این گرایش تعقلی را می توان به وضوح دید. سازه ی سقف آب انبارهای قدیم ایران به صورت انتزاعی به عنوان پوششی نمادین برای سقف تالار اصلی طراحی شده و در هماهنگی کامل با فضاهای داخلی مجموعه به کار رفته است. به زعم راقم این سطور، پروژه مرکز موسیقی ایران در مقابل مجموعه طرح های اردلان، از هندسه و عناصر نمادین جا افتاده تری برخوردار است و یکی از پروژه های موفق اوست.

2.دانشگاه بوعلي سينا – همدان

اين دانشگاه در عباس آباد يکي از نواحي شهر تاريخي همدان قرار گرفته که داراي آب و هواي سخت و سردي است و پروژه آن بر مبناي ذوق و سليقه معماري ايراني است .اين دانشگاه داراي تجهيزات مختلفي براي 6000 دانشجو ميباشد . قسمت اول اين طرح به مورد اجرا گذاشته شده که 30000 متر مربع از زمين آن را در بردارد . هر واحد شامل تشکيلاتي است از بتون ارمه و آجر که يک مجموعه چهارگوش را تشکيل ميدهند و هر مجموعه نيز خود به وسيله چند (  خيابان درختکاري شده ) به چهار مربع تقسيم شده است .در مرکز هر واحد گنبدي فولادي است که روشنايي اين منطقه را تامين ميکند .آرشيتکتهاي اجراي اين پروژه  تقي رادمرد و ماريو بونيليا  هستند .

3.شهر نوران
دکتر سيد حسين بحريني در کتاب «فرآيند طراحي شهري» در فصل اجزا تشکيل دهنده طراحي شهري مي گويند: « روش طراحي هميشه موضوع حساس و بحث انگيز براي طراحان شهري بوده است ، هنوز هم بسياري از طراحان روي هنر طراحي تاکيد ميکنند . به اين مفهوم که عامل تعيين کننده را قابليتهاي ذهني و خلاقانه شخص طراح ميدانند . ليکن برخي نيز فرآيندهاي منظم و منطقي طراحي را ملاک کار قرار مي دهند . گروههاي عمده اي که در اين زمينه مطرح ميباشند عبارتند از :

-      گروه ذهن گرا

-      گروه جامع گرا (کل گرا)

-      گروه جزء گرا

-      گروه تدريجي

-      گروه کثرت گرا

-      گروه بنيادگرا

روش ذهن گرا : کلا به عنوان يک روش ذهني شناخته شده است ولي خصوصيات زير را نيز ميتوان به آن نسبت داد : شخصي ، کيفي ، خلاقانه ، و گاهي نيز تقريبا البته غير منطقي . در مورد خصيصه آخر بحثهاي زيادي وجود دارد . طراحي که از روش ذهني طراحي استفاده ميکند ، ابتدا به کمک ذهنيات ، تجارب و اموزش خود طرحي در ذهن خود براي مسئله مي پروراند . در چنين مرحله ا
بديهي است در چنين موردي نقش طراح بسيار تعيين کننده است . ديدگاه ، سابقه ، آموزش ، آشنايي نسبت به فرهنگ و نظائر آن عوامل موثرند .

نمونه بارز استفاده از اين روش در تهيه طرح نوران ، توسط نادر اردلان مشاهده ميشود .اردلان (1978) در توجيه طرح ميگويد :« در شکل گيري نوران ديدگاه و جهان بيني مستقل از زمان ايرانيان به عنوان يک دوگانگي هدفمند پذيرفته و گسترش يافته است . يک نوع دوگانگي که در جستجوي وحدتي موزون بين اجزا اصلي حاکم بر جهان مادي است . نوران زمينه و مکان خود را پذيرفته و مراکز محوري خود را بر روي محور تداوم با اصفهان قرار ميدهد

4- ساختمان مرکزی گروه صنعتی بهشهر-تهران
ساختمان مرکزی گروه صنعتی بهشهر(وزارت آموزش و پرورش فعلی) با زیر بنای 20000 متر مربع در سایتی به مساحت 40800 مترمربع، بین سال های 1349 و 1352 خورشیدی در مرکز شهر تهران طراحی و ساخته شد. ساختمان در بستری تقریباً مربع شکل وبه ابعاد 68×66 متر بنا شده است. فضاهای اداری این مرکز در پنج طبقه بر گرد حیاط مرکزی نشسته اند، و پارکینگ ها و فضاهای تأسیساتی در دو طبقه ی زیرزمین جای گرفته اند. فضاهای اداری در دو لایه ی رو به حیاط مرکزی و خیابان طراحی شده اند. تنها در لایه ی رو به خیابان تراز همکف ساختمان، تعدادی واحد تجاری در نظر گرفته شده است.

ورودی اصلی در سمت شرق، و ورودی پارکینگ ها در گوشه ی جنوب غربی ساختمان واقع شده اند. نمای ساختمان متقارن طراحی و تماماً با قطعات پیش ساخته ی بتنی اجرا شده است. این قطعات برای اولین بار توسط کارخانه ی ایرانی «آکام بتن» که در جریان اجرای همین ساختمان شکل گرفت، تولید شد. کارخانه ی دیگری که در جریان ساخت ساختمان مرکزی گروه صنعتی بهشهر توسط صاحبان شرکت تأسیس شد، «آکام فلز» بود که تولید تجهیزات اداری این مرکز را انجام داد.

ساختمان گروه صنعتی بهشهر در قالب مکعب مستطیلی بزرگ تقریباً کل سطح زمین را پوشانده است. در میان این حجم، یک فضای باز با قاعده ی مربع وجود دارد که حیاطی مرکزی برای بنا محسوب می شود. وجود حیاطی مرکزی و حلقه ی منظم و متقارن گرد آن، ساختمان را درون گرا می کند. در عین حال، بنا پنجره هایی بسیار رو به همسایگان و خیابان های اطراف می گشاید. حیاط ساختمان، در طبقه ی همکف نسبت به طبقات فوقانی جمع تر شده و سطح وسیع تراس مانندی را بر روی کف طبق ی اول به وجود آورده است . با آنکه طرح طبقات ساختمان یکسان نیست. اما ایده ی طراحی در هر طبقه ی فوقانی مشابه است. سازماندهی فضایی طبقات به تبع فرم کلی ساختمان ، به شکل حلقه ای منظم است. فضاهای داخلی کاملاً متقارن اند و آرایش آنها از محورهای تقارن یاد شده پیروی می کند.